Regering houdt armoede bewust in stand
Door de werkloosheid te laten oplopen neemt de krapte op de arbeidsmarkt af en dat drukt de lon
Oktober 2002
Door: Roeline Knottnerus
Het moet meer lonen om te gaan werken. Maar tegelijkertijd mogen de salarissen niet te veel stijgen. Toch wil de regering koste wat kost de prikkels tot werkaanvaarding verbeteren. Dus wordt er beknibbeld op de inkomenspositie van uitkeringsgerechtigden. De sociale minima zullen de gevolgen van het nieuwe beleid flink in hun portemonnee gaan voelen. De arbeidskorting van de werkenden wordt verhoogd. Mensen met een uitkering hebben hier niets aan. Andere sociale premies worden voor werkenden en werkgevers verlaagd. Wederom profiteren de uitkeringstrekkers niet mee. Toch stelt de regering zonder blikken of blozen in de sociale nota dat de lasten evenwichtig verdeeld moeten worden en de laatste inkomensgroepen worden ontzien. Maar daar wordt een kanttekening bijgeplaatst: het mag niet ten koste gaan van de bestrjding van de armoedeval. En daar zit een forse adder onder het gras. De armoedeval is het verschijnsel dat uitkeringsgerechtigden er vaak nauwelijks op vooruit gaan als ze gaan werken, doordat ze dan niet meer in aanmerking komen voor allerlei inkomensondersteunende maatregelen. Het kabinet wil daar iets aan doen. Een goede zaak zou je zeggen, ware het niet dat men dit vooral wil doen door die inkomensondersteunende maatregelen sterk terug te schroeven. Zo mogen gemeenten geen categoriaal inkomensbeleid meer voeren. Dus geen beleid meer dat erop gericht is om de minima als groep een steun in de rug te geven zoals bijvoorbeeld een eenmalige uitkering voor mensen die langer dan drie jaar op een uitkering zijn aangewezen. Het kabinet wil wel de armoedeval oplossen, maar de armoede zelf wordt niet aangepakt. Dat het bijstandsnivo onvoldoende is om van rond te komen heeft het NIBUD deze zomer nog eens berekend. Met name gezinnen met kinderen komen enkele honderden euro's per maand tekort. De koopkracht van de minima is verder onder druk komen te staan door de extreme prijsstijgingen voor de eerste levensbehoeften onder andere veroorzaakt door de invoering van de euro. Steeds meer huishoudens op het minimum hebben te maken met ernstige schulden. Maar de regering wil uitkeringsgerechtigden de komende tijd financieel de duimschroeven alleen maar verder aandraaien. De afhankelijkheid van een uitkering moet worden ontmoedigd en beperkt.
Tegelijk wil de regering het aanbod op de arbeidsmarkt vergroten. Er moeten niet alleen vrouwen en allochtonen aan een baan worden geholpen, ook ouderen moeten als het aan Balkenende en de zijnen ligt, langer doorwerken. Werklozen van 57,5 jaar en ouder krijgen een sollicitatieplicht opgelegd. Wie wordt ontslagen krijgt minder lang recht op een WW-uitkering. Alleen volledig en duurzaam arbeidsongeschikten krijgen nog recht op een WAO-uitkering; ieder ander die door een arbeidshandicap niet kan blijven werken belandt vroeg of laat in de bijstand. Met een sollicitatieplicht. Zo lijkt het hele beleid er vooral op gericht om steeds meer mensen op zoek naar werk te krijgen. Of dat werk er vervolgens ook is daar lijkt de regering veel minder om te malen: er wordt in de sociale nota met geen woord gerept over beleid om de vraag naar arbeidskrachten te stimuleren. Volgens de vakcentrale FNV is het kabinet met dit beleid zelf rechtstreeks verantwoordelijk voor tenminste de helft van de 100.000 werklozen waarmee de werkloosheid volgend jaar naar verwachting zal oplopen. Allerlei subsidieregelingen die werkgevers moesten stimuleren om laag geschoolde mensen of langdurig werklozen aan te nemen worden afgeschaft. Bij de WIW en ID banen worden er 15000 mensen weg bezuinigd waarbij al is ingecalculeerd dat 5000 van deze arbeidskrachten direct in de bijstand terugvallen. Dat ontlokte GroenLinks de cynische reactie dat wat een enkeltje arbeidsmarkt had moeten worden nu verwordt tot een retourtje bijstand. De regering geeft ook volmondig toe dat het beleid in de eerste plaats gericht is op stimulering van het arbeidsaanbod en niet op het stimuleren en creëren van arbeidsvraag.
En waarom is het kabinet er zoveel aan gelegen om al die mensen de arbeidsmarkt op te jagen zonder ze verder een reëel perspectief op werk te bieden? Het is heel simpel; door de werkloosheid te laten oplopen neemt de krapte op de arbeidsmarkt af en dat drukt de lonen. Dat komt de concurrentiepositie en de winstgevendheid van de bedrijven ten goede. Volgens de Economist van deze week is Nederland nu al het aantrekkelijkste land ter wereld om als multinational in te investeren. Toch vindt deze regering het belangrijker om de lonen laag te houden dan om de stijgende werkloosheid te keren, laat staan armoede te bestrijden. Aan de vruchten herkent men de boom.